DIMENSIÓN E TONO. AS DUAS CARAS DA IMAXE DIXITAL

Adentrarse no mundo do retoque fotográfico dixital é como pasear por un xardín. A variedade de ferramentas e comandos pode desorientarnos ao ponto de buscar refuxio nunhas poucas e tardar moito tempo en explorar e descubrir outras. Seguramente o máis básico para comezar a poñer orde neste caos sexa diferenciar o dominio dimensional e o tonal. Isto, na práctica, valerá para decidirmos qué imos facer e -sobre todo- ter craro en qué orde o imos facer.

A maioría dos manuais de retoque dixital obvian a distinción entre dimensión e tono. Sen embargo, ésta atópase na base de tratados máis técnicos, nos que se diferencian conceptos como "sampling" (mostraxe) e "quantization" (cuantificación). A experiencia demostra o útil e crarificador de saber cándo nos movemos nun campo ou no outro.

Para comezar dando unha definición, o campo dimensional é o que afecta ao número, orde ou posición dos píxeles da imaxe, é dicer, a todo o referente á división desta en unidades organizadas. Por outra banda, o tonal é o que se refire á cor de cada píxel, o seu valor, semellanza ou contraste cos veciños, etc.
Aínda que hai operacións nas que semellan mesturarse ambos os dous aspectos, por pouco que nos fixemos veremos que as máis delas sitúanse craramente nun dos lados.

Axustes dimensionais

O campo dimensional é o máis definido. Comprende os reencadres, remostraxes, escalados, rotacións e volteos. Reencadrar significa variar a área da escea que recolle o encadre. Isto pode realizarse mediante recorte ou cos controles de tamaño de lenzo. A remostraxe aumenta ou reduce o número de píxeles que compoñen o mesmo encadre. O escalado cambia o tamaño superficial para a impresión, variando a resolución. Os volteos e rotacións múltiplas de 90 grados, por último, cambian a orde dos píxeles, e as rotacións arbitrarias requiren o “remapeado” da imaxe e, polo tanto, a interpolación dos valores de píxel.

Imaxe orixinal	Recorte (suprímese parte dos píxeles)
Reflexo horizontal (reordénanse os píxeles)	Remostraxe (cambia o número de píxeles)

Axustes tonais

Forman este grupo o resto de operacións posibles sobre a imaxe: as que afectan aos valores dos píxeles existentes, mantendo a sua posición e tamaño. Certamente, nalgúns casos está máis craro que noutros. Un exemplo: cando clonamos unha parte da imaxe noutra zona, poderíamos discutir se estamos trasvasando píxeles ou valores de píxel, pero o debate sería intrascendente.

En xeral, os axustes tonais non afectan ao tamaño informático da imaxe. Son a excepción aqueles cambios de modo que aumentan ou diminuen a profundidade de bits. Tampouco adoitan ser reversibles, así que se as decisións non son o suficientemente atinadas como para levarnos ao resultado apetecido, as sucesivas manipulacións das tonalidades poden degradar a información, até o ponto de obrigarnos a comezar de novo.

Cabe distinguir, por outra banda, dous tipos de axustes tonais: os que modifican os valores do píxel independentemente da sua posición (mellora global), e os que teñen en conta os valores dos píxeles veciños (mellora local). No primeiro grupo, están os axustes básicos relacionados co histograma: Niveis, Brillo, Contraste, Umbral, Ecualizar, Curvas, Posterizar, Inverter, etc. En calquera deles, dous píxeles de igual valor terán idéntico resultado.

A mellora local define arredor de cada píxel unha máscara ou zona continua que abrangue os píxeles veciños ate unha determinada distancia. Cos valores destes píxeles fanse determinados cálculos que dan o novo valor para o píxel central. A execución dos cálculos para toda a imaxe, nos que dous píxeles idénticos poden obter diferente resultado segundo o seu contorno, denomínase filtrado. A variedade de filtros disponibles é moi ampla, aínda que podemos destacar varias familias, como os filtros de enfoque, desenfoque ou distorsión.

Imaxe tratada con curvas. Os cambios dependen do valor de píxel, non da sua situación	Filtro "Máximo" con valor de radio 2. Cada píxel adopta, canle por canle, o valor máximo entre os seus veciños

Un pouco de orde

É común nas rutinas de traballo profesionais separar o dimensional do tonal, ocupándose primeiro dun deles e despois do outro. Cando se tratan fotografías para traballos diversos de impresión, adoitase comezar por reencadrar e dimensionar. É lóxico descartar primeiro as partes da imaxe que non interesan, para que non influan nun posterior axuste de niveis. Sen embargo, cando se procesa unha sesión de fotos co mentes de facer versións para o visionado e impresión a diferentes tamaños, o habitual é resolver os axustes tonais nun máster, para non facelos máis que unha vez, e definir as dimensións ao facer copias para cada cousa. No que semella haber unanimidade é en deixar para o final o uso de filtros de enfoque para o realce dos detalles. A máscara de enfoque, por exemplo, é moi flexible, pero produce fácilmente cambios drásticos a partir dos que se fai difícil prever o efecto de novos axustes.

Outra situación típica é a preparación de imaxes para a web. Adoitan darse tanto un reencadre por recorte como unha forte reducción do tamaño en píxeles. Neste caso, pode ser proveitoso reencadrar ao primeiro pero deixar a remostraxe para o remate, xa que os axustes tonais sacan moito máis partido dunha imaxe con bastante información e os filtros de enfoque tamén. O suavizado que produce unha remostraxe forte pode contrarrestarse moito máis eficazmente cunha máscara de enfoque previa que cunha posterior. Postos a afinar, de todos os xeitos, unha boa estratexia é aplicar sistemáticamente a máscara antes e de maneira más suave despois.